Kiedy w latach dziewięćdziesiątych pewien uczony z Harvardu, Daniel Goleman, opublikował swoją książkę pod tytułem: Inteligencja emocjonalna, nikt jeszcze nie przypuszczał, że pojęcie to zrobi tak zawrotną karierę na całym świecie. W 1990 roku teorię tę stworzyli dwaj uczeni, Salovey i Meyer, dając podwaliny nowoczesnej psychologii. Dziś EQ, czyli inteligencja emocjonalna, jest uznawana za jeden z najważniejszych warunków ludzkiego szczęścia oraz powodzenia w życiu osobistym lub zawodowym.
Ten, kto potrafi wsłuchać się w samego siebie, może dokonać naprawdę dużo. Jednak inteligencja emocjonalna w praktyce to trudny, wieloetapowy proces, rozłożony na całe dekady ludzkiego życia. Nie da się w jeden dzień – ba! nawet rok, rozwinąć w sobie empatii, asertywności ani mechanizmów samokontroli. Natomiast sukcesywna praca nad emocjami może przynieść zaskakujące rezultaty i niebagatelne, pozytywne zmiany.
Różni ludzie, różne kompetencje
Każdy z nas jest inny i mamy odmienne doświadczenie życiowe, co przekłada się na sferę emocji i naszą zdolność do ich odczuwania. W psychologii wyodrębniono trzy zasadnicze grupy umiejętności związanych z inteligencją emocjonalną. Chodzi tu o kompetencje psychologiczne, społeczne oraz prakseologiczne, dotyczące wszelkich aktywności. Każda z tych grup określa inne elementy, składające się ostatecznie na jakość naszego życia.
Jesteśmy odrębnym bytem, indywidualną jednostką, ale też funkcjonujemy w różnych grupach, takich jak: rodzina, koledzy i koleżanki z pracy, ze szkoły czy po prostu – społeczeństwo. Kluczem do tego, by zrozumieć, co to jest inteligencja emocjonalna, jest odpowiedź na pytania: jakie mam relacje ze sobą, z otoczeniem i jaki mamy stosunek do podejmowanych przez nas działań.
Wysokie EQ, czyli co?
Wysoka inteligencja emocjonalna świadczy o tym, że człowiek doskonale wie, jakie emocje w danej chwili odczuwa, potrafi je określić i okiełznać, by móc osiągać swoje cele, a jednocześnie żyć w harmonii z innymi. Ludzie obdarzeni wysokim EQ są pełni empatii, a także asertywni, zmotywowani oraz otwarci na świat. Wynika to z faktu, że mają po prostu wysoki poziom wspomnianych już kompetencji, dobrą samoocenę, rozbudowane mechanizmy samokontroli, a jednocześnie wytrwale dbają o utrzymanie pozytywnych relacji.
Wysokie EQ mają osoby zmotywowane, którym nie straszne są żadne zmiany w życiu. Z tym też wiąże się naturalna konsekwencja w działaniu oraz umiejętność przystosowania się do okoliczności. Wiele ludzi posiada te zdolności i pozwala im to pełnić różne, często odpowiedzialne, role liderów, przywódców oraz menadżerów. Najznamienitsze postacie, takie jak dowódcy, przewodnicy duchowi czy prekursorzy nowych ruchów społecznych znani z kart historii to właśnie osoby o wysokim poziomie EQ. Pełne empatii, zrozumienia oraz kompetencji społecznych.
Niska inteligencja emocjonalna
Wielu ludzi pragnie zmian w swoim życiu. Chcieliby móc czerpać więcej satysfakcji z codziennych zadań lub związków. Niska inteligencja emocjonalna może jednak powodować, że czujemy się niekomfortowo sami ze sobą i w relacjach z innymi, a każde nowe wyzwanie okazuje się nas przerastać lub tracimy motywację już na samym początku realizacji. Brak wnikliwej analizy swoich uczuć i potrzeb skutkuje po prostu tym, że towarzyszy nam nieodparte uczucie pustki, jakiegoś braku albo niezadowolenia.
Nic nie pomoże doszukiwanie się winnych ani przerzucanie na nich własnych zadań. Bez pełnego zaangażowania, inicjatywy i współpracy z innymi ludzie o niskiej inteligencji emocjonalnej popadają w błędne koło porażek, płacąc za to bardzo wysoką cenę w postaci mało satysfakcjonującego życia. Takie osoby mogą też mieć chaotyczny system wartości, przez co są w stanie wierzyć same w siebie, dlatego inni również im nie ufają.
Inteligencja emocjonalna od kołyski
Nie rodzimy się asertywni, pełni empatii, samoświadomi i odpowiedzialni. Te kompetencje nabywamy w trakcie całego życia, a najbardziej intensywny proces przyswajania ich przypada na nasze dzieciństwo i młodość. To właśnie wtedy dowiadujemy się, co nam wolno, a czego nie, co jest społecznie akceptowalne, a co wykluczone. Rodzina i najbliżsi wskazują nam, jak działa świat i rzeczywistość. Zdarza się, że niektórych kompetencji zwyczajnie nikt nie pomógł nam odkryć, dlatego wciąż coś tracimy jako osoby dorosłe. A przecież inteligencja emocjonalna u dzieci to kompetencja, którą należy rozwijać od pierwszych chwil życia!
Istnieje takie pojęcie jak analfabetyzm emocjonalny i dotyczy ono osób o niskim EQ. To właśnie oni padają ofiarą własnych emocji, borykając się z chorobami natury psychicznej, załamaniami oraz poczuciem niedowartościowania. Praca nad emocjami, własnym rozwojem oraz zrozumieniem innych ludzi to jedyny sposób, by na nowo odzyskać wewnętrzny spokój i optymizm.
Inteligencja emocjonalna – badania
Nieprzerwanie od lat dziewięćdziesiątych trwają badania nad sferą emocji i jej wpływem na nasze funkcjonowanie w społeczeństwie. Podobnie jak w przypadku testów IQ, tak i tu stosuje się kwestionariusz badania inteligencji emocjonalnej, jak na przykład test Golemana. Test ten powstał po to, by można było określić i nazwać pewne emocje, które towarzyszą nam w codziennych sytuacjach.
Do dyspozycji internautów jest też wiele darmowych narzędzi i testów do analizy inteligencji emocjonalnej dzieci, młodzieży i dorosłych. Taki test można wykonać samemu w domowym zaciszu i zajmuje on od kwadransa do ponad godziny czasu, w zależności od stopnia zaawansowania.
Emocje u dzieci
Inteligencja emocjonalna, ćwiczenia dla dzieci – czego dotyczą i co obejmują? To pytanie często zadają sobie rodzice, chcąc wesprzeć swoje pociechy w procesie dojrzewania. Istnieje wiele metod stymulujących rozwój emocjonalny już na etapie przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Popularne i często stosowane są warsztaty czy też zabawy w grupie, jak na przykład gry zespołowe, gdzie ostateczny wynik uzależniony jest od współpracy kilku osób. Ten rodzaj współdziałania kształtuje kompetencje społeczne, chęć pomocy, empatię, a nawet przywództwo.
Doskonałym narzędziem wspierającym emocjonalny rozwój najmłodszych są historie i bajki, gdzie pojawiają się różne postacie – pozytywne i negatywne, a mali słuchacze uczą się nazywać pewne uczucia i wyrażać opinię na temat zachowań, gestów oraz przeróżnych życiowych sytuacji. Istotne jest tu nazywanie emocji, a także kreowanie postaw aktywnego uczestnictwa w życiu grupy.
Motywacja ma znaczenie
Motywacja, jako jeden z najważniejszych motorów działania. Sprawia, że możemy z pasją i zaangażowaniem pracować, uczyć się, realizować marzenia lub trwać w udanych związkach. Inteligencja emocjonalna związana jest z motywacją wewnętrzną, a ta z kolei wypływa z nas samych – nigdy z zewnątrz w postaci kary albo nagrody.
Ludzie, którzy nie pielęgnują sfery emocji, mają często problemy z motywacją. Tłumią w sobie wiele negatywnych odczuć, co obniża też samoocenę i skutkuje niedowartościowaniem czy brakiem satysfakcji z wykonywanych obowiązków. Istnieje wiele nowoczesnych, a zarazem prostych technik zwiększania motywacji, które warto poznać, by pobudzić pozytywne emocje.
Emocje rządzą światem!
Ilekroć zdarza się nam popełniać błędy w wyniku stresu albo podniecenia? Głębokie przeżywanie emocji, takich jak lęk, gniew, radość, zaufanie i smutek może być przejawem wysokiej inteligencji emocjonalnej. Ich tłumienie lub wypieranie niczemu nie służy, a wręcz przeciwnie, może mieć opłakane skutki. Dojrzały, dorosły człowiek, który rozumie samego siebie, będzie też mógł łatwiej zrozumieć innych, ich potrzeby oraz emocje.
Rozwijanie inteligencji emocjonalnej powinno być codziennym nawykiem każdego człowieka. I nie chodzi tu wcale o walkę o władzę, prestiż i wpływy na kierowniczych stanowiskach, ale o godne przeżywanie własnego życia, umiejętne stawianie czoła przeciwnościom oraz ciągłym zmianom. Inteligencja emocjonalna to też siła, której nikomu nie wolno lekceważyć, a która daje nam poczucie sensu, spokoju oraz piękna w trudnej codzienności.
Jeszcze nie ma komentarzy