Emocje towarzyszą nam w każdej sytuacji, mniej lub bardziej świadome. Z języka łacińskiego słowo e movere oznacza w ruchu i określa stan poruszenia ludzkiego umysłu. Psychologowie wyróżniają kilka podstawowych emocji: smutek, radość, wstręt, zaufanie, gniew, oczekiwanie i zaskoczenie. Bywa, że czujemy kilka emocji jednocześnie, nie potrafimy ich nazwać albo wypieramy je gdzieś głęboko do naszej podświadomości.
Nie trzeba być osobą nadwrażliwą emocjonalnie, by od czasu do czasu mieć problem i szukać odpowiedzi na pytanie: Jak sobie radzić z emocjami? Życie dostarcza nam wielu niespodzianek, na które nigdy nie jesteśmy gotowi. Rzeczywistość podlega prawu zmiany, podobnie jak my sami. Istnieją różne metody, by okiełznać własne emocje. Dzięki takiej wiedzy zaoszczędzimy sobie wiele cennej energii i zbędnego stresu.
Po co nam emocje?
Gdy dostajemy życzenia, cieszymy się, a kiedy ktoś bliski nam umiera, przeżywamy smutek i żal. Każda chwila dostarcza nam nowych bodźców i tym samym – wywołuje odmienne stany emocjonalne. Emocje są naszą reakcją na świat zewnętrzny. Wyrażając je, podkreślamy zarazem swoją odrębną osobowość i stosunek do zaistniałych zdarzeń. Niektóre emocje są jak mechanizm obronny – lęk o własne życie ułatwia wydostanie się z tonącego statku, a gniew na innych to często oznaka, że naruszone zostały nasze przekonania i wartości.
Tylko osoby ciężko chore nie przeżywają żadnych emocji. Są one uznawane powszechnie za nieprzystosowanych społecznie, bywa, że są to ludzie z głęboką traumą i bagażem negatywnych doświadczeń. Lekarze stworzyli termin: anhedonia jako określenie stanu, w którym występuje głęboka niezdolność do przeżywania emocji. Może to być jedna z faz depresji, ale też często towarzyszy ona schizofrenii. Testy na wykrycie anhedonii są ogólnodostępne i opierają się na Skali Odczuwania Przyjemności SHAPS.
Emocje: pozytywne i negatywne
Sferę emocji można podzielić na emocje pozytywne i negatywne. Są też przeciwnicy takiego rozwiązania, których zdaniem wartościowanie nie ma tu sensu, bo emocja jest po prostu czymś potrzebnym w życiu, czymś, co nie podlega ocenie. Tymczasem emocje określane jako pozytywne są bardzo pożądane, pozwalają mierzyć się z rzeczywistością, a nawet… dłużej żyć! Gdy ufamy swoim najbliższym i umiemy czerpać radość z różnych sytuacji, mamy też duże szanse na to, że będziemy lepiej czuć się sami ze sobą, stając się bardziej energiczni oraz efektywni. Pozytywne emocje obniżają poziom stresu, a do naszego organizmu uwalniana jest endorfina, zwana potocznie hormonem szczęścia.
Im więcej negatywnych emocji, tym bardziej obniża się nasza odporność i samopoczucie, odsuwamy się od bliskich i zamykamy we własnym świecie. Gdy stale się denerwujemy, gniewamy albo czujemy zawiść lub zazdrość, przestajemy też koncentrować się na tym, co pozytywne w życiu. Szaleje w nas adrenalina i kortyzol, a wraz z nimi rośnie poziom stresu, co może mieć opłakane skutki w postaci zaburzeń układu nerwowego, krwionośnego czy trawiennego.
Emocje – już od najmłodszych lat
Gdy jesteśmy dziećmi, rodzice dbają o nasze dobre samopoczucie i o to, by na bieżąco zaspokajać wszelkie potrzeby wyższego i niższego rzędu. Nie musimy się martwić o dach nad głową ani wyżywienie, ale mimo to doświadczamy potężnej dawki różnych emocji, pozytywnych i negatywnych. Przeżywamy ogromny smutek, gdy zgubimy zabawkę albo gdy lód upadnie nam na ziemię. Jesteśmy radośni, kiedy ktoś nas przytula i mówi nam, że nas kocha. Płaczemy zestresowani, kiedy musimy wygłosić publicznie swój pierwszy w życiu wiersz na Dzień Mamy.
Wielu rodziców zastanawia się, jak pomóc dziecku radzić sobie z emocjami? Skala emocji, jaką odczuwa dziecko, jest ogromna, a w każdej minucie może ono doświadczać kilku, czasem skrajnie odmiennych, takich jak: gniew, radość, podniecenie, lęk. Świadomi rodzice często zadają swoim dzieciom pytania, takie jak: czy jesteś teraz smutny? Co się takiego stało, że jesteś tak radosny? Wspólne nazywanie emocji to krok milowy do tego, by walczyć z ich nadmiarem. Dzięki takim prostym technikom dziecko od najmłodszych wykształca w sobie dobre nawyki i co ważne – może lepiej poznać samo siebie.
Techniki radzenia sobie z emocjami
Czasem podejmujemy pewne nieprzemyślane decyzje, kierując się emocjami. W wyniku konfliktowej sytuacji z szefem rzucamy pracę, zdenerwowani kończymy wieloletni związek albo pod wpływem chwilowego podniecenia kupujemy rzeczy, które nie są nam do niczego potrzebne. Działamy pod wpływem impulsu, nie zastanawiając się nad konsekwencjami. Liczy się tylko tu i teraz – i emocje, które biorą nad nami górę. Pytanie więc, jak radzić sobie z negatywnymi emocjami?
Znajomość technik radzenia sobie z emocjami może uczynić życie każdego z nas o wiele lżejszym i bardziej wartościowym! Znaną od dekad i sprawdzoną metodą jest nazwanie towarzyszących nam emocji i ich analiza. Jesteś zły? Z czego to wynika? Co spowodowało, że czujesz się niekomfortowo i w jaki sposób można temu zaradzić? Zanim zaczniesz działać, weź głęboki oddech, policz do dziesięciu. W tym czasie może się okazać, że złość ustępuje miejsca innym emocjom. Nazwij je i obserwuj starannie, a zyskasz inny punkt widzenia.
Stłumione emocje, czyli mieszanka wybuchowa
Ile razy zdarza się nam milczeć w sytuacjach, gdy wolelibyśmy wykrzyczeć na cały głoś nasze niezadowolenie? Bywa też tak, że otoczenie krytykuje nas na każdą próbę obnażenia uczuć. Emocje, którym nie pozwolimy wyjść na zewnątrz, są jak gotująca się woda w szczelnie zamkniętym garnku. Im dłużej ten proces będzie trwał, tym bardziej opłakane skutki przyniesie.
Boimy się, że dając upust emocjom, utracimy panowanie nad sobą. Nie lubimy, gdy inni postrzegają nas jako niezrównoważonych albo nadwrażliwych, dlatego wolimy ukryć własne uczucia niż nimi epatować. W tym samym czasie narasta w nas niezadowolenie, stres, frustracja, które musimy odreagować w inny sposób. Zamiast atakować innych i pogrążać się w amoku, lepiej postawić na sprawdzone techniki radzenia sobie z emocjami.
Dziennik Emocji
Nowoczesna psychologia osiągnęła wyżyny w kwestiach walki ze stresem i nadmiarem emocji. Powstają nawet specjalistyczne aplikacje dedykowane dzieciom, młodzieży i dorosłym, mające na celu codzienną analizę towarzyszących nam emocji. Są tu też różne podpowiedzi oraz techniki jak sobie radzić z negatywnymi emocjami. Jednym z tradycyjnych rozwiązań dedykowanych analizie uczuć jest też Dziennik Emocji lub też ogólnodostępne w internecie Formularze Emocji.
Sama forma dziennika nie jest niczym nowym, bo już wiele dekad wstecz ludzie notowali swoje przeżycia i emocje, dając tym samym upust nadmiarom wrażeń. Rytuał codziennego notowania w zeszycie własnych emocji ułatwia wniknięcie w głąb siebie i jest to doskonała metoda autoanalizy. Wystarczy kartka papieru i długopis, a do tego 10 minut dziennie, aby na bieżąco notować towarzyszące nam stany i emocje. Zasada jest prosta: nie oceniamy siebie samych ani nie próbujemy uzasadniać podejmowanych przez nas działań. Po prostu piszemy, co czujemy, w pierwszej osobie, czy: JA obawiam się, JA czuję radość.
Kilka sposobów, by na nowo poznać i zrozumieć emocje
Nazywanie emocji wcale nie jest czasami tak proste, jak z pozoru mogłoby się wydawać. Nie wszyscy od dzieciństwa nauczyliśmy się mówić innym, co czujemy i co zrobić, gdy emocje biorą nad nami górę. W dorosłym życiu gonimy za prestiżem i pieniędzmi, zapominając o tym, by od czasu do czasu poświęcić chwilę na autorefleksję, wyciszenie i wsłuchanie w głąb siebie. Nie słuchamy siebie, nie słuchamy też innych, a to skutkuje naszym rozchwianiem emocjonalnym i niezdolnością do kontrolowania emocji.
Dorosłym ludziom zdarza się czuć emocje, których zwyczajnie nie umieją nazwać. Cierpią i odczuwają wewnętrzny niepokój, nie mogąc wyzwolić się z nadmiaru wrażeń. W psychologii istnieje cała gama różnych emocji, dlatego warto poświęcić chwilę, by poznać je wszystkie, a tym samym rozszyfrować różne nasze stany. Im więcej odkryjemy w sobie pesymizmu, frustracji, zmartwień i wyobcowania, tym bardziej powinniśmy skupić się na poszukiwaniu wewnętrznego szczęścia i spokoju.
Photo by Matt Duncan on Unsplash
Jeszcze nie ma komentarzy