Motywacja – rodzaje i automotywacja. Jak zwiększyć swoją motywację?

W ostatnich dekadach pojęcie motywacji zrobiło zawrotną karierę. Bycie zmotywowanym oznacza gotowość do działania w różnych sferach życia i konsekwentną realizację obowiązków lub pasji. Pozbawieni tego mechanizmu, stajemy się mniej efektywni, osłabieni, a nawet popadamy w depresję. Co to jest motywacja i w jaki sposób można ją zwiększać?

Z języka łacińskiego motivus oznacza ruchomy, a motus  – ruch. Słowa te najpełniej odzwierciedlają istotę pojęcia motywacji. Człowiek pełen motywacji ma w sobie wewnętrzne parcie do tego, by nieustannie działać, być w ruchu, być aktywnym. Innymi słowy, są to złożone procesy myślowe, ukierunkowane na osiągnięcie pewnych celów. W psychologii pojawiają się takie terminy jak motywacja wewnętrzna i zewnętrzna, w zależności od tego, czy działamy w oparciu o własne emocje i potrzeby czy otrzymujemy bodziec z zewnątrz, w postaci kar lub nagród.

Motywacja wewnętrzna

Pobudzeni od wewnątrz działamy zupełnie inaczej niż w sytuacjach, kiedy ktoś inny wydaje nam polecenie. Automotywacja cieszy nas i uwalnia ogromne pokłady dobrej energii. Wiemy, co jest naszym ostatecznym celem i co powinniśmy robić, by zbliżyć się do niego. Co ciekawe, sami stajemy się tu swoimi szefami, nie odczuwając przy tym większego zmęczenia czy presji. Kto ma wysoką motywację wewnętrzną, czuje nie tylko satysfakcję, ale też szacunek do siebie oraz siłę do stawienia czoła przeciwnościom.

Gdy siła napędowa do działania pochodzi od wewnątrz, odczuwamy wiele pozytywnych emocji, a nasz umysł przejmuje aktywną kontrolę. Nie czujemy przymusu działania, a to dodatkowo nas pobudza, by podejmować nowe, trudniejsze wyzwania – a te wykonujemy szybciej i dokładniej. Można śmiało stwierdzić, że motywacja wewnętrzna nadaje życiu właściwy sens, czyniąc je pełnym oraz wartościowym.

Motywacja z zewnątrz

Motywacja zewnętrzna i wewnętrzna to dwa odmienne procesy myślowe, w których świadomie lub nieświadomie uczestniczymy każdego dnia. Jesteśmy częścią społeczeństwa, różnych grup, związków i podlegamy określonym regułom oraz normom. Nie ma innej drogi, jak dostosowanie się do nich, jeśli chcemy być częścią grupy. Zewnętrzna motywacja wykorzystywana jest głównie przez rodziców, nauczycieli, pracodawców, trenerów. Głównym elementem jest tu przymus zewnętrzny, czyli narzucenie określonych zasad, systemu kar lub nagród. Podlegamy tym sankcjom niezależnie od tego, czy nam się to podoba, czy nie.

W przypadku motywacji zewnętrznej słabo działa nasz wewnętrzny mechanizm autokontroli, musimy więc być kontrolowani przez innych. Nasze działania są poddane analizie i ocenie, a to często działa demotywująco oraz obniża efektywność. Pracujemy według czyichś zasad i bywa nawet, że nie zdajemy sobie sprawy z tego, po co wykonujemy pewne obowiązki i jaki jest ich cel.

Motywacja pozytywna i negatywna

Obok dwóch wyżej wymienionych rodzajów jest też motywacja pozytywna i negatywna. Pozytywna wiąże się z pewnym systemem wartości dodanych, takich jak nagrody, dzięki którym wzmacnia się nasza chęć do działania. Gdy otrzymujemy pochwałę, premię, kartę podarunkową czy dodatkowy dzień wolny, odczuwamy wiele pozytywnych emocji, a te z kolei mają wpływ na jakość naszych działań.

W przypadku motywacji negatywnej, zwanej też lękową, nie ma mowy o żadnych nagrodach, a wszelka aktywność napędzana jest groźbą kary oraz różnych sankcji. Pod pojęciem kary trzeba tu rozumieć naganę, utratę pozycji lidera, kary finansowe lub wyrzucenie z pracy w przypadku niewypełnienia obowiązków. Ten rodzaj motywacji rzadko kiedy przynosi oczekiwane rezultaty w postaci wzrostu efektywności. Wręcz przeciwnie, działanie pod presją jest nie tylko mniej wydajne, ale również może prowadzić do zmniejszenia zaangażowania ze strony pracownika lub ucznia.

Aktywni w pracy

Motywacja jest motorem, który napędza nas do wykonywania codziennych obowiązków. Aby była wysoka, musimy też odczuwać określoną wewnętrzną potrzebę, niedosyt, brak. Może potrzebujemy pieniędzy, chcemy być postrzegani jako specjaliści i zyskać szacunek otoczenia. Czasem jesteśmy spragnieni nowych wyzwań, by czuć dreszcz pozytywnych emocji, satysfakcję i radość. Każdy człowiek ma własny system wartości, pragnień i ideałów, a co za tym idzie, nie ma uniwersalnej recepty na skuteczną motywację.

W nowoczesnym coachingu dla pracowników i pracodawców wyróżnia się trzy poziomy motywacji, za pomocą których można opisać stosunek człowieka do zadań, jakie przed nim stoją. Pierwszy etap to podporządkowanie, czyli działanie pozbawione refleksji i inicjatywy. Kolejny to identyfikacja celu i utożsamienie się z nim, a ostatni poziom oznacza zaangażowanie. Kiedy nasza motywacja do pracy zanika, tracimy tym samym poczucie celowości i sensu.

Techniki automotywacji

Automotywacja to proces pobudzania nas samych do różnych działań. Sami szukamy więc informacji, szkoleń oraz technik, które pozwoliłyby nam lepiej definiować cele i skutecznie je realizować. Dzięki takim poszukiwaniom nasza motywacja do działania jest większa i możemy osiągnąć zaskakujące rezultaty. W automotywacji nie ma dróg na skróty, ale dostępne nowoczesne techniki są wysoce efektywne i w stosunkowo krótkim czasie procentują poprawą naszej wydajności.

Spośród wielu taktyk automotywacji znana i ceniona jest metoda powtórzeń. Jest to krótka codzienna medytacja, podczas której przypominamy sobie nasze cele, wyzwalając zarazem pozytywne emocje, jak radość, zadowolenie, entuzjazm. Kiedy więc dramatycznie spada nasza motywacja do odchudzania lub motywacja do nauki, skupmy się mocno na celu i wizualizujmy go sobie co najmniej kilka minut dziennie. To wyzwoli nowe pokłady energii w sytuacjach kryzysowych.

Zmiana jest niezbędna do pobudzenia

Nic nie jest stałe ani pewne, ale bywa tak, że latami tkwimy w pewnych schematach myślowych, chcąc zachować motywację do działania. Po pewnym czasie jednak nasza wewnętrzna siła słabnie, pozbawiona karmy w postaci nowych inspiracji i bodźców. Drobne zmiany w codziennych nawykach mogą przynieść świetne rezultaty, a my nabieramy wiatru w żagle.

Motywacja do ćwiczeń znika? Może warto zmienić miejsce treningu lub porozmawiać z profesjonalnym trenerem, który podzieli nasze cele na mniejsze, łatwe do wykonania etapy. Słabnie motywacja do biegania? Może trzeba odkryć nowe, ciekawe bieżnie albo grupy biegaczy, z którymi będzie można pokonać własne słabości? Automotywacja niejedno ma imię. Czasem wymaga zaledwie kilku chwil refleksji w ciągu dnia, a czasem dokonania poważniejszych zmian w naszym otoczeniu lub wewnętrznym systemie wartości.

Analiza celów kluczem do sukcesu

Cel, jaki zakładamy, powinien być określony w czasie i przynieść nam określone korzyści. Nasze pragnienia i ideały zmieniają się na przestrzeni lat, dlatego analiza celu powinna się odbywać regularnie i z uwzględnieniem ważnych zmian. Brak jasno określonych granic i sposobów osiągnięcia celu rodzi frustrację i powoduje, że dramatycznie spada nasza motywacja do działania.

Wnikliwa analiza celów jest jedną z kluczowych technik, jaką wykorzystują ludzie sukcesu na całym świecie. Kto wie, czego chce i wytrwale dąży do realizacji własnych planów, ten ma niewielkie szanse na przegraną. Co ważne, taktyka ta wyzwala szacunek do siebie oraz aktywizuje intelekt.

Kaizen – metoda małych kroków

Niezależnie od tego, czy spada nam motywacja do diety czy motywacja do pracy i nauki, warto sięgnąć po japońską filozofię Kaizen – metodę małych kroków. Polega ona na kreowaniu mini – celów, które ostatecznie mają się złożyć na większy cel oraz stopniowej, konsekwentnej realizacji. Nie trzeba przecież od razu wspinać się na Mount Everest, by zdobyć swój pierwszy szczyt. Metoda Kaizen uczy, że podobnie jak kropla drąży skałę, tak i drobne cykliczne działania mogą dawać zadziwiające efekty.

Metoda małych kroków jest sprawdzonym i skutecznym antidotum na chwilowy brak weny. Wyznaczanie sobie mniejszych, rozsądnych celów minimalizuje ryzyko utraty motywacji. Działanie rozłożone na krótsze etapy pozwala lepiej skupić się na detalach, a jednocześnie doświadczamy przy tym wiele pozytywnych emocji, zadowolenie i mierzalne efekty.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej jak wykorzystać medytację by zwiększyć swoją motywację przeczytaj nasz artykuł “Jak medytować, czyli medytacja dla początkujących”

Photo by Tegan Mierle on Unsplash